BÓSTWA I WYZANIA TAMRIEL:

Bogów z reguły ocenia się na podstawie ich zaangażowania w sprawy śmiertelników. Jest to skutkiem jednego podstawowego założenia - że bogowie rzeczywiście biorą czynny udział w wydarzeniach tego świata; to założenie można jednak łatwo podważyć - wystarczy wskazać na apatię czy też brak zainteresowania bogów naszym losem podczas klęsk głodu czy zarazy.

Trudno tak po prostu zaobserwować jakiś konkretny plan, według którego bóstwa przeprowadzają swoje interwencje; ich cele bardzo często wydają się nie mieć zbyt wiele wspólnego z celami śmiertelników. Oczywiście od tej zasady istnieją pewne wyjątki.

Wiele zapisów historycznych i legend opisuje bezpośrednie interwencje jednego lub nawet większej ilości bóstw; mity często odwołują się do błogosławieństw, jakich ich bohaterowie doświadczyli w zamian za wierną służbę danej istocie wyższej lub poświęconej jej świątyni - wiele spośród najpotężniejszych znanych obecnie artefaktów było przejawami takowych błogosławieństw. Czyż nie były to przejawy bezpośredniego kontaktu istot boskich z naszym światem? Czyż podobnymi przejawami nie są boskie nawiedzenia kapłanów licznych religii, za każdym razem otaczane nabożną czcią, dokładnie opisywane i włączane do ich kanonu wydarzeń niezwykłych? Te przykłady zdają się potwierdzać obecność bóstw w świecie śmiertelników i ich nim zainteresowanie - jak więc wytłumaczyć ich obojętność wobec cierpień i śmierci i bardzo rzadkie interwencje? Chyba można spokojnie założyć, że nie jesteśmy zdolni do objęcia umysłem choćby części rozumowania istot wyższych.

Istnieje jedna cecha wspólna wszystkich bóstw - ich zainteresowanie śmiertelnymi wyznawcami i ich działaniami przeprowadzanymi w imię danego boga czy bogini. Powszechnie uznaje się na przykład, że przestrzeganie w życiu codziennym reguł i zaleceń danej świątyni cieszy bóstwo, której jest ona poświęcona, wyjątkowe czyny wykonane w jego imieniu oraz świątynne rytuały zwracają uwagę boga lub bogini. Forma tych ostatnich bardzo się różni w poszczególnych wyznaniach, a skuteczność rytuału trudno często potwierdzić empirycznie; tak czy tak - z reguły wymaganym składnikiem każdego skutecznego rytuału jest ofiara składana bóstwu.

Znane są przypadki bezpośrednich interwencji bóstw w codzienne życie świątyni, jednak charakter ich obecności w naszym życiu stanowi przedmiot wielu kontrowersji - stare powiedzenie Bosmerów głosi, że "coś, co dla jednego jest cudem, drugi uzna za wypadek". Niektóre bóstwa mieszają się w sprawy śmiertelników częściej od innych.

Niektórzy badacze zakładają, że siła bóstw rośnie w wyniku modłów, składania ofiar i dokonywania w ich imieniu wielkich czynów, można chyba również zaproponować hipotezę o zależności pozycji bóstwa w zaświatach od ilości wyznawców w świecie śmiertelników. Ta hipoteza jest skutkiem moich własnych badań, z których wynika, że większe kongregacje częściej i łatwiej od małych doświadczają boskich pomocy i błogosławieństw.

Niektórzy sugerują, że w naszym świecie istnieją duchy, które podobnie do bóstw są zdolne do wzmacniania siebie samych dzięki działaniom ludzi - poznanie szczegółów ich bytu pozwoliłoby nam lepiej zrozumieć związek istoty boskiej z jej wyznawcami.

Jeśli przyjmiemy istnienie takich duchów, to otwiera to przed nami przynajmniej kilka ciekawych możliwości interpretacyjnych - możemy na przykład założyć, że dzięki swoim działaniom i wykorzystaniu mocy ludzi istoty takie są zdolne do osiągnięcia boskości; Motusuo z Seminarium Cesarskiego zaproponował rozważanie tych duchów w kategoriach bóstw, które utraciły wszystkich lub niemal wszystkich wyznawców i powróciły do swojej pierwotnej formy; ci natomiast, którzy praktykują nadal Stare Wiary, twierdzą, że w ogóle nie ma czegoś takiego jak bóstwa - jedynie mniej i bardziej potężne duchy. Stan naszej obecnej wiedzy w tym temacie nie pozwala nam wykluczyć żadnej z tych hipotez.



Książka "Wyznania" dostępna w grze TES III: Morrowind