Data opublikowania: 06.11.2006, 17:18 Ostatnia edycja: 11.11.2006, 14:04Oparzenie i przegrzanie Przyjmuje się, że oparzenia 10% powierzchni skóry wymagają już leczenia szpitalnego, a oparzenie ponad 50% to już bardzo wysokie zagrożenie życia. Ponad 75 % oparzonej powierzchni ciała kończy się zazwyczaj śmiercią.
Wyróżniono 4 podstawowe stopnie poparzenia: - I - zaczerwienienie (rumień oparzeniowy) - następuje wskutek rozszerzenia naczyń krwionośnych i wypełnienia ich krwią; - II - pęcherze i obrzęki - wypełnione płynem wysiękowym; - III - martwica - skóry i czasem tkanek położonych głębiej. Powstaje w skutek działania temperatur przekraczających 70-80 o C; - IV - zwęglenie - przede wszystkim tkanek miękkich, ale czasem i kości. Powstaje zazwyczaj w skutek działania płomienia.
Oparzenia są groźne przede wszystkim dlatego, że łatwo mogą wywołać ciężki wstrząs pourazowy, w skutek przesunięcia osocza z łożyska naczyniowego do uszkodzonych tkanek. Organizm za wszelką cenę stara się odzyskać utraconą równowagę fizjologiczną. Niestety, nawet u osób które przeżyły pożary itp. po pewnym czasie może dojść do zgonu na skutek doznanego oparzenia. Prowadzić bowiem ono może do zaburzenia metabolizmu nerek, zapalenia dróg oddechowych i płuc, zapalenia zakrzepowego naczyń, owrzodzenia żołądka, zespołów krwotokowych i wyniszczenia nadnerczy. Jak więc widać, jest się czego bać. W praktyce sądowo-lekarskiej niezmierne ważne czasem bywa ustalenie czy dana osoba zginęła w pożarze, czy tez była martwa już przed wybuchem ognia. Aby zróżnicować, czy obrażenia są pośmiertne czy przyżyciowe ustala się m. innymi: - obecność hemoglobiny tlenkowej we krwi - która świadczy o tym, że dany człowiek oddychał w atmosferze o dużej zawartości dwutlenku węgla. Pamiętać jednak należy, że tlenek może być wchłonięty przez skórę i nawet po śmierci łączy się z hemoglobiną; - obecność cząsteczek sadzy i nadpalonych materiałów w drogach oddechowych - badana jest tu obecność w oskrzelach i pęcherzykach płucnych; - jasne smugi na skórze powiek - żywy człowiek w zasięgu płomieni odruchowo zaciska oczy; - stwierdzenie innej, nie związanej z pożarem przyczyny śmierci - np. rany kłutej itp. Bardzo charakterystyczne jest ułożenie zwłok znajdowanych w pożarach - tzw. pozycja bokserska.
Innym rodzajem śmierci wskutek wysokiej temperatury jest tzw. udar cieplny. Górna granica temperatury ciała dla człowieka wynosi 41 oC. Jej przekroczenie może prowadzić do śmierci. Organizm nie jest wówczas zdolny do dalszego kompensowania odpływu ciepła. Klasyczne objawy to: temperatura ciała około 40 oC, gorąca i sucha skóra, zaburzenia czucia, spadek ciśnienia tętniczego, zaburzenia akcji serca, hiperwentylacja.
No cóż - jeśli nie jest nam za gorąco, to może nam być za zimno. Dolna granica temperatury ciała człowiek waha się miedzy 22 do 24 oC. Kiedy utrata ciepła przeważa nad jego wytwarzaniem dochodzi do tzw. hipotermii. Jest to stan, kiedy temperatura ludzkiego ciała spada poniżej 35 oC. Organizm broni się przed utrata ciepła skurczem naczyń krwionośnych, wzrostem procesów metabolicznych (a w wyniku tego napięciem mięśni oraz dreszczami) oraz przesunięciem wody z łożyska naczyniowego do komórek. Te reakcje obronne mają jednak negatywne skutki - zagęszczenie krwi i wzrost ciśnienia tętniczego, a w wyniku nadmierne obciążenie układu krążenia. Ciepło jest tracone trzy razy szybciej w wodzie, niż w suchym powietrzu o tej samej temperaturze. Dane dotyczące ofiar katastrof wykazały, iż mężczyzna zanurzony w wodzie o temperaturze 4-9 oC, może przeżyć w niej około 2 godziny. Po wyciągnięciu osoby z zimnej wody przez pewien czas temperatura nadal spada, mimo intensywnego ogrzewania.
Odmrożenia
Odmrożenia dzielimy na trzy stopnie: - I - zaczerwienienie skóry; - II - obrzęk i możliwość powstania pęcherzy; - III - zgorzel wtórna i poważne uszkodzenie tkanek.
Niestety III stopień jest nieodwracalny i powoduje konieczność amputacji odmrożonej części ciała. Miejscowe działanie zimna może też powodować uszkodzenie naczyń krwionośnych oraz ich zakrzepicę. Do następstw działania niskiej temperatury możemy również dodać: zanik paznokci i skóry, rozmiękczenie chrząstek, osteoporozę kości, martwicę mięśni i zapalenie nerwów obwodowych.
W wyniku zgonu z powodu niskiej temperatury występuje jaskrawoczerwone zabarwienie plam pośmiertnych i narządów wewnętrznych (w wyniku zmniejszonej zdolności pobierania tlenu z krwi). Niekiedy widać wybroczyny w błonie śluzowej żołądka (tzw. plamy Wiszniewskiego)
Pozycja "boksera" - zwana również postawa kolankowo-łokciową - pozycja jaka przyjmują zwęglone zwłoki na skutek przewagi mięśni zginaczy nad prostownikami.
Perły keratynowe - perłowate lub kolbowate zgrubienia powstające na końcu włosa w tem. powyżej 150 oC.
Czasami w trakcie pożaru ciało zachowuje się tak, jakby chciało "oszukać" patologa: - skóra kurczy się, zwęgla i pęka sugerując wyglądem rany cięte lub rąbane; - kości wysychają i pękają "udając" złamania; - tkanki miękkie głowy kurczą się, a płyny przemieszczają. W efekcie krew gromadzi się w przestrzeni pomiędzy kością a oponą twardą, dając obraz krwiaka w skutek obrażeń czaszki.
Do oceny temperatury jaka działała na ciało mogą posłużyć zmiany w obrębie paznokci. I tak w temperaturze około: - 140 oC tworzą się pęcherze w okolicy macierzy paznokcia; - 250 oC - pęcherze as wydłużone i na całej powierzchni; - 400 oC następuje zwęglenie paznokci.